Όταν η συγχώρεση δεν είναι πραγματική

Η συγχώρεση συχνά θεωρείται ανώτερη πράξη, δείγμα ψυχικής ωριμότητας και συναισθηματικής απελευθέρωσης. Όμως, μερικές φορές χρηματοδοτούμε …μια ψευδή συγχώρεση, μια φράση που λέμε χωρίς ουσία. Το άρθρο εξετάζει πέντε εκφράσεις που μοιάζουν σαν συγχώρεση, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να μας απομακρύνουν από τη γνήσια αυτοθεραπεία.

Τι είναι η «ψευδής» συγχώρεση;

Ο Robert Enright, καθηγητής ψυχολογίας, τονίζει πως η συγχώρεση δεν εμφανίζεται μόνο ως απόφαση ή λόγια, είναι βαθιά συναισθηματική και ηθική αλλαγή: πρέπει να περιλαμβάνει νέες σκέψεις, νέα συναισθήματα, σεβασμό και αξία για τον άλλον. Αν λείπει κάποιο από αυτά, η συγχώρεση είναι ελλιπής, λεκτική κι όχι πραγματική.

Πέντε συνηθισμένες φράσεις που ξεγελούν:

• «Απλώς το αφήνω πίσω.» Φαίνεται συγχωρητική, αλλά μπορεί να σημαίνει άρνηση επαφής με τη ρίζα του πόνου, όχι καλοσύνη προς τον άλλον.
• «Δεν είμαι πια θυμωμένος/η.» Υποτίθεται ότι είναι πρόοδος, αλλά μπορεί να σημαίνει απλώς συναισθηματική κόπωση, χωρίς πράξη σεβασμού για τον άλλον.
• «Ας ξαναγίνουμε φίλοι.» Η επιστροφή σε σχέση χωρίς αμοιβαία εμπιστοσύνη ή συναισθηματική αλλαγή μπορεί να είναι επιφανειακή.
• «Νιώθω καλύτερα τώρα.» Εστιάζει στον εαυτό και όχι στη συγχώρεση· αν επανέλθει η ένταση, τότε το «συγχώρησα» ήταν μάταιο.
• «Σε συγχωρώ.» Η πιο συχνή φράση, όμως, αν δεν συνοδεύεται από συμπόνια, συμπεριφορά σεβασμού και αλλαγή στάσης, δεν είναι ουσιαστική συγχώρεση.

Πράγματι, η συγχώρεση είναι δύσκολη

Η διαδικασία της συγχώρεσης δεν είναι απλή: η επίμονη σκέψη (rumination) συνδέεται ισχυρά με επιθυμία εκδίκησης και συναισθηματικό τραύμα που παραμένει ανεπεξέργαστο και επιβαρύνει την ψυχική υγεία (π.χ. άγχος, κατάθλιψη, υπερένταση). Οι άνθρωποι που συγχωρούν χωρίς να έχουν επεξεργαστεί συναισθήματα ή να θέσουν όρια, βιώνουν τη λεγόμενη τοξική συγχώρεση, καταπίεση αντί θεραπείας

Πώς να αναγνωρίσεις τη γνήσια συγχώρεση

Συνειδητότητα πριν από τη συγχώρεση. Αναγνώρισε τα συναισθήματά σου πρώτα: είναι θυμός, θλίψη, ανακούφιση; Μια συγχωρητική απόφαση δεν καταργεί τον πόνο. Θέλει κατανόηση και συναισθηματική επεξεργασία, κατά προτίμηση με θεραπευτή αν χρειάζεται.

Συναισθηματική απόσταση και αναπλαισίωση. Η ψυχολογική απόσταση από το συμβάν (high-level construal), π.χ. να το θυμάσαι σαν εξωτερικός παρατηρητής αντί πρωταγωνιστής, μειώνει το φορτίο του θυμού και επιτρέπει τη συγχώρεση χωρίς άρνηση συναισθημάτων

Πράξη με θέληση και σεβασμό. Η γνήσια συγχώρεση συνδέεται με πράξεις: έναν ειλικρινή διάλογο, έκφραση συμπόνιας, επαναλαμβανόμενο ήρεμο τόνο. Δεν είναι απλώς μία αίσθηση ειρήνης, αλλά μια έμπρακτη στάση με ηθική πρόθεση.

Τι μπορεί να πάει λάθος

• «Συγχώρησε για να θεραπευτείς»: Συχνά χρησιμοποιείται για να πιεστεί ο θύμα να σιωπήσει και να μη ζητά αποζημίωση ή αλλαγή, ουσιαστικά ευνουχίζει τη φωνή του και υπονομεύει τη θεραπεία του.
• Επαναλαμβανόμενα λάθη: Συγχωρείς κάποιον που δεν δείχνει αλλαγή ή ευθύνη; Τότε η συγχώρεση γίνεται ανοχή, και μπορεί να σε εκθέσει σε επανειλημμένο πόνο.

Συμπέρασμα

Η συγχώρεση δεν είναι απλά μια λέξη ή μια «καλή πράξη». Όταν λέμε «συγχωρώ», πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι συμβαίνει εντός μας: να συνοδεύεται από νέα συναισθήματα, συμπεριφορές σεβασμού, και επιθυμία για θετικό διάλογο, όχι άρνηση, εσωτερική προσπάθεια ή πίεση. Μόνο τότε η συγχώρεση γίνεται ηθική πράξη, όχι υποχρεωτικό φράση.

Βιβλιογραφία

• Enright R. D., Song J., Kim J. (2025). 5 Expressions of Forgiveness That Can Trick Even the Forgiver. Psychology Today.
• Freedman S., Chang W. C. (2010). Understanding forgiveness in general population. Journal of Mental Health Counseling.
• McCullough M. E. et al. (2001). Rumination, revenge, and inhibition of forgiveness.
• Rizvi S. L., Bobocel D. R. (2016). Psychological distance and forgiveness. Journal of Experimental Psychology.
• Articles on toxic forgiveness and emotional suppression (2024–25).

Διάθεσε το άρθρο σου όπως θες – μπορώ να το κάνω infographic, IG post ή newsletter summary