Είσαι ανεξάρτητος ή αλληλεξαρτώμενος; Τι λέει ο τρόπος που βλέπεις τον εαυτό σου

Η έννοια του «εαυτού» δεν είναι ίδια για όλους. Κάποιοι τον βλέπουν ως ξεχωριστό, ανεξάρτητο, ενώ άλλοι ως μέρος ενός συνόλου, και οι δύο τρόποι επηρεάζονται από την κουλτούρα, την οικογένεια, και την κοινωνική δυναμική γύρω μας ([Kitayama & Markus, 2010]).

Τι σημαίνει ανεξάρτητος ή αλληλεξαρτώμενος εαυτός;

• Ανεξάρτητος εαυτός: Αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου ως ξεχωριστή οντότητα, με προσωπικά χαρακτηριστικά και επιτεύγματα. Τις αποφάσεις σου μπορεί να τις λαμβάνεις κυρίως για τον εαυτό σου, υπογράμμισαν αξίες όπως η αυτονομία και η μοναδικότητα ([Markus & Kitayama, 1991]; [White, 2025]).
• Αλληλεξαρτώμενος εαυτός: Βλέπεις τον εαυτό σου σε σχέση με τους άλλους, μέλος οικογένειας ή ομάδας, και λαμβάνεις υπόψη πώς επηρεάζουν ή επηρεάζονται από τις επιλογές σου.

Πώς να μετρήσεις πόσο ανεξάρτητος ή αλληλεξαρτώμενος είσαι

1. Twenty Statements Test (TST): Γράψε 20 φορές "Είμαι…" και συμπλήρωσε με:

• Χαρακτηριστικά (π.χ. έξυπνος/η, δημιουργικός/ή) → σηματοδοτούν ανεξαρτησία
• Ρόλους (π.χ. μητέρα, φίλος, προπονητής) → σηματοδοτούν αλληλεξάρτηση 

2. Πλέγμα «Άτομα × Αποφάσεις»: Σκέψου σημαντικά πρόσωπα στη ζωή σου (γονείς, φίλοι) και κρίσιμες αποφάσεις (σπουδές, γάμος, τόπος ζωής). Όσο περισσότερα άτομα επηρεάζουν κάθε απόφαση, τόσο μεγαλύτερη η αλληλεξάρτηση στον χαρακτήρα σου 

Πού βρίσκεσαι — κουλτούρα και προσωπικότητα

• Οι δυτικές κοινωνίες (ΗΠΑ, Δυτική Ευρώπη) συχνά προάγουν την ανεξαρτησία: αυτονομία, ατομικά επιτεύγματα, ξεχωριστή ταυτότητα 
• Οι ανατολικές ή συλλογικές κοινωνίες (Ασία, Ελλάδα σε μεγαλύτερο πλαίσιο) ενισχύουν την αλληλεγγύη, τη συνεργασία και την αρμονία 

Ταυτόχρονα, και μέσα σε μια χώρα/πολιτισμό, το κάθε άτομο μπορεί να συνδυάζει τα δύο πρότυπα, δεν είναι πάντα απόλυτο 

Πώς επηρεάζει τη ζωή σου αυτό

• Σχέσεις: Οι αλληλεξαρτώμενοι τείνουν να λογαριάζουν τις ανάγκες των άλλων στις αποφάσεις τους.
• Αυτοεκτίμηση: Η ανεξαρτησία συνδέεται συνήθως με υψηλότερη αίσθηση αυτοεκτίμησης και ικανοποίησης, ειδικά εάν ευθυγραμμίζεται με την κουλτούρα σου 
• Γνωστικό στυλ: Οι ανεξάρτητοι μπορούν να σκέφτονται αναλυτικά και αξιολογούν την προσωπική επάρκεια· οι αλληλεξαρτώμενοι σκέφτονται ολιστικά και δίνουν βάση στις σχέσεις και την ισορροπία 

Εσωτερική ισορροπία, είναι και τα δύο απαραίτητα

Δεν χρειάζεται να επιλέγεις μόνο ένα. Οι πιο «υγιείς» άνθρωποι ή κοινωνίες συνδυάζουν την αυτοέκφραση με την σύνδεση. Η ικανότητα να δοξάζεις τον εαυτό σου, αλλά και να είσαι κοντά στους άλλους, είναι ιδανικός συνδυασμός 

Συμπέρασμα

Η αυτοαντίληψη σου, αν είναι ανεξάρτητη ή αλληλοεξαρτώμενη, διαμορφώνει σημαντικά τον τρόπο που ζεις, αποφασίζεις και συνδέεσαι. Συνήθως υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ των δύο. Το σπουδαίο είναι να αναγνωρίζεις ποιο κομμάτι καθοδηγεί τη ζωή σου και πώς μπορεί να ενισχύσει την ψυχική σου υγεία και τις σχέσεις σου.

Βιβλιογραφία

• Markus, H. R., & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review.
• Kuhn, M. H., & McPartland, T. S. (1954). Twenty Statements Test. American Sociological Review.
• White, L. T. (2025). Are You Independent or Interdependent? Psychology Today, Culture Conscious. 
• Triandis, H. C. (1989). The independent and interdependent selves: Sources of cultural variation in cognition. Journal of Cross-Cultural Psychology. 
• Markus, H. R., Mesquita, B., & Karasawa, M. (2006): Emotions and culture. Social Cognition. 
• Canevello, A., & Crocker, J. (2011–10). Compassionate goals and interdependence in relationships. Frontiers in Psychology. 
• Singelis, T. M. (1994); Kwan, V. S., John, O. P., & Kenny, D. A. (1997). On independence, interdependence and life satisfaction.