Λιπίδια ως δείκτες υγείας, ασθενειών και γήρανσης, νέα έρευνα

by Επιστημονική Ομ...

Μαζί με άλλα σημαντικά μόρια στο σώμα όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, ένζυμα και αμινοξέα, τα λιπίδια είναι ζωτικής σημασίας για την κανονική λειτουργία. Τα λιπίδια - όπως η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια - είναι λιπαρές ενώσεις που παίζουν ουσιαστικό ρόλο σε μια σειρά από λειτουργίες του σώματος. Επιπλέον, αποτελούν μέρος των δομικών στοιχείων της αξιόπιστης πηγής που απαιτούνται για τη δημιουργία ζωντανών κυττάρων. Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ λένε ότι ορισμένα λιπίδια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες για την υγεία, τις ασθένειες και τη γήρανση.

Η μελέτη τους δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature Metabolism.

Τι είναι τα λιπίδια;

Τα λιπίδια είναι λιπαρές ή ελαιώδεις ενώσεις που δεν διαλύονται στο νερό. Αποτελούν την κυτταρική μεμβράνη κάθε κυττάρου στο σώμα και είναι ζωτικής σημασίας για πολλές κυτταρικές διεργασίες. Υπάρχουν μερικές διαφορετικές κατηγορίες λιπιδίων, συμπεριλαμβανομένων των λιπαρών οξέων, των τριγλυκεριδίων, των στερολών και των φωσφολιπιδίων.

Τα πιο ευρέως γνωστά λιπίδια είναι η χοληστερόλη, η οποία βοηθά το σώμα να δημιουργήσει ορμόνες και η χολή που απαιτείται για την πέψη, και τα τριγλυκερίδια, τα οποία το σώμα χρησιμοποιεί για ενέργεια. Περίπου το 95% όλων των λιπιδίων που βρίσκονται στα τρόφιμα είναι τριγλυκερίδια. Μερικές από τις κύριες λειτουργίες των λιπιδίων περιλαμβάνουν:

αποστολή νευρικών σημάτων
απορρόφηση βιταμινών
παραγωγή ορμονών
κίνηση και αποθήκευση ενέργειας
παρέχουν δομική υποστήριξη για τις κυτταρικές μεμβράνες
ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος
βοηθούν την πέψη.

Αν και τα λιπίδια χρειάζονται για να διατηρηθεί το σώμα υγιές, η υπερβολική ποσότητα ορισμένων τύπων λιπιδίων μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Για παράδειγμα, η υπερβολική συσσώρευση λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL) ή «κακής» χοληστερόλης στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να φράξει τις αρτηρίες, θέτοντας ένα άτομο σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο. Και η υψηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών από τα τριγλυκερίδια μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα LDL χοληστερόλης ενός ατόμου, καθώς και να οδηγήσει σε καταστάσεις που σχετίζονται με το βάρος, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2.

Τα λιπίδια παραμένουν ανεπαρκώς μελετημένα

Σύμφωνα με τον Δρ. Michael Snyder, τον καθηγητή Γενετικής του Stanford W. Ascherman στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και επικεφαλής συγγραφέα αυτής της μελέτης, αν και τα λιπίδια είναι σημαντικά σε πολλές βιολογικές διεργασίες, εξακολουθούν να είναι σχετικά ελάχιστα κατανοητά. Για αυτήν τη μελέτη, ο Δρ. Synder και η ομάδα του έκαναν μια βαθιά βουτιά σε αυτό που είναι γνωστό ως λιπίδια, η οποία περιλαμβάνει όλους τους διαφορετικούς τύπους λιπιδίων που μπορούν να εξαχθούν από το πλάσμα ενός ατόμου.

Επειδή τα λιπίδια επηρεάζονται από το τι τρώει ένα άτομο και το μικροβίωμα που βρίσκονται στο έντερο, μπορούν να υποστούν αλλαγές και να έχουν αντίκτυπο στη συνολική υγεία του σώματος. Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022, διαπίστωσε ότι η άσκηση μπορεί να έχει θετική επίδραση στα λιπίδια που επηρεάζονται από τη γήρανση, βοηθώντας πιθανώς στην πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης.

Άλλη έρευνα, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2022, συζήτησε πώς η λιπιδομική - η μελέτη του λιπιδώματος - θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στο σχεδιασμό θεραπειών για φλεγμονώδεις ασθένειες, όπως ο νευροεκφυλισμός και οι αυτοάνοσες ασθένειες.

Πώς αλλάζει το λιπίδιο

Για αυτή τη μελέτη, ο Δρ Σνάιντερ και η ομάδα του διεξήγαγαν μια ανάλυση περισσότερων από 100 συμμετεχόντων, πολλοί από τους οποίους διέτρεχαν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη παρακολουθούνταν για έως και 9 χρόνια και παρείχαν δείγματα αίματος κάθε 3 μήνες όταν ήταν υγιείς και κάθε λίγες ημέρες κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε ασθένειας.

Χρησιμοποιώντας φασματομετρία μάζας, οι ερευνητές περιέγραψαν περίπου 800 διαφορετικούς τύπους λιπιδίων και τις συσχετίσεις τους με τη γήρανση, την αντίσταση στην ινσουλίνη, τις ιογενείς λοιμώξεις και άλλους παράγοντες. Βρήκαν επίσης ότι το λιπίδιο κάθε ατόμου έχει μια χαρακτηριστική υπογραφή που παραμένει σταθερή με την πάροδο του χρόνου, αλλά ορισμένοι τύποι λιπιδίων αλλάζουν προβλέψιμα ανάλογα με την υγεία του ατόμου.

Για παράδειγμα, οι επιστήμονες βρήκαν πάνω από 200 λιπίδια που παρουσιάζουν διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια μιας αναπνευστικής ιογενούς λοίμωξης. Εντόπισαν επίσης λιπίδια που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάγνωση της αντίστασης στην ινσουλίνη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου 2. Και επειδή οι συμμετέχοντες στη μελέτη αντιπροσώπευαν ένα ευρύ φάσμα ηλικιών από 20 έως 79 ετών, οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης τις αλλαγές στο λιπίδιο ενός ατόμου με τη γήρανση.

Για παράδειγμα, παρατήρησαν ότι τα περισσότερα λιπίδια, συμπεριλαμβανομένης της χοληστερόλης, αυξάνονται με τη γήρανση, αλλά μερικοί τύποι λιπιδίων, όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, μειώνονται με την ηλικία. Ο Δρ Σνάιντερ είπε ότι το να γνωρίζουν πώς αλλάζουν τα λιπίδια κατά τη διάρκεια της γήρανσης είναι πολύ σημαντικό γιατί μπορεί να βοηθήσει τους γιατρούς να παρακολουθούν πώς γερνούν οι άνθρωποι.

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ποια λιπίδια επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε περισσότερα για τα λιπίδια, επειδή μπορούν να έχουν αντίκτυπο στον κίνδυνο ενός ατόμου για άλλες παθήσεις, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις. Υπάρχουν προφανώς πολλά διαφορετικά είδη λιπιδίων εκεί έξω που όλα μπορούν να επηρεάσουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Γνωρίζουμε ότι η χοληστερόλη είναι πιθανώς ο υπ' αριθμόν ένα παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις, ιδιαίτερα ασθένειες που σχετίζονται με τη συσσώρευση πλάκας χοληστερόλης και περιλαμβάνουν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο και αρτηριακή νόσο των ποδιών.

Ο εντοπισμός των τύπων λιπιδίων που προσφέρουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο θα μπορούσε να είναι σημαντικός για την αξιολόγηση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και ακόμη και για τη μελλοντική θεραπευτική ανάπτυξη. Με αυτό, η επιστήμη θα είναι σε θέση να εντοπίσει δυνητικά κατηγορίες λιπιδίων που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία από καρδιαγγειακή σκοπιά και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για να σχεδιάσει ερευνητικές μελέτες που θα μπορούσαν να εξετάσουν πώς ίσως η τροποποίηση των επιπέδων λιπιδίων μπορεί να επηρεάσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο το μέλλον. Στη συνέχεια, θα είναι σε θέση να μεταφράσει μελέτες σε ασθενείς για να δει πώς αυτό μπορεί να είναι ωφέλιμο για τους ασθενείς για την πρόληψη των καρδιακών παθήσεων.

Μελέτες